Soorten leiderschap: welke stijl past binnen jouw organisatie?

De belangrijkste asset van een bedrijf is menselijk kapitaal. Om dat te benutten heb je sterke leiders nodig die al het talent op een doeltreffende manier laten samenwerken. Hier zijn de 6 meest voorkomende leiderschapsstijlen, met daarbij hun belangrijkste voor- en nadelen.

Inspirerend leiderschap, ook wel visionair leiderschap genoemd, heeft als doel een team aan een gemeenschappelijk doel te laten werken. Een visionaire leider, in tegenstelling tot een 'boss', streeft ernaar om medewerkers ideologisch te inspireren. De focus ligt hierbij op empowerment en visie, in plaats van autoriteit en controle.

Inspirerende leiders hebben meestal geen specifieke verwachtingen over de invulling van taken en rollen. Ze laten hun medewerkers vrij in hun manier van werken, zolang de doelstellingen behaald worden. Dit type leiderschap is uitermate geschikt voor kleine bedrijven of groeiende start-ups.

Voordelen

• Inspirerend leiderschap leidt tot meer gedreven teams,die een bedrijf snel kunnen laten groeien.

• Werknemers voelen zich nauw betrokken bij de missie van het bedrijf, wat hun werkervaring verbetert.

• Visionaire leiders bevorderen de creativiteit van werknemers.

Nadelen

• Visionaire leiders kunnen soms praktische details en de structuur uit het oog verliezen.

• Inspirerend leiderschap kan zorgen voor organisatorische uitdagingen in de dagelijkse bedrijfsvoering.

Bij een autoritaire leiderschapsstijl wordt de besluitvorming aangestuurd zonder overleg met andere teamleden. Teamleden worden niet aangemoedigd om hun mening te uiten, daarentegen wordt hun gehoorzaamheid geëist. In dit type bedrijf is compliance belangrijker. Er is minder ruimte voor autonomie en creativiteit, maar de processen zijn wel duidelijk en gestructureerd.

Voordelen

• Het feit dat er weinig of geen inbreng van de groep wordt gevraagd,resulteert in een snellere besluitvorming.

• Er is meer duidelijkheid en structuur in een bedrijf waar autoritair leiderschap heerst. Medewerkers weten wat ze kunnen verwachten.

• Autoritair leiderschap vermindert stress bij werknemers, aangezien de leider alle verantwoordelijkheid op zich neemt.

Nadelen

• Een gebrek aan betrokkenheid kan leiden tot een hoger personeelsverloop.

• Lage werknemerstevredenheid: dit is meestal geen goede aanpak op lange termijn.

• Een autoritaire leiderschapsstijl zet de managers heel sterk onder druk. 

In tegenstelling tot autoritair leiderschap, is flexibel leiderschap (ook wel ‘laisser-faire’ genoemd) een van de meest soepele managementstijlen. Een flexibele leider delegeert taken aan teamleden en laat zijn of haar teamleden vrij om invulling te geven aan hun werk.

Deze bijzondere vorm van leiderschap is het meest geschikt voor zeer ervaren en goed opgeleide teamleden. Managers zullen meer tijd hebben om te besteden aan hun eigen projecten en kunnen vertrouwen op hun team zonder hen te micromanagen. 

Voordelen

• Flexibel leiderschap moedigt verantwoordelijkheid en creativiteit aan.

• Flexibel leiderschap creëert een ontspannen werkomgeving.

• Flexibel leiderschap stelt een bedrijf in staat om talentvolle werknemers langer te behouden.

Nadelen

• Flexibel leiderschap is niet geschikt voor nieuwe werknemers die behoefte hebben aan begeleiding en ondersteuning.

• Een flexibele leiderschapsstijl mist vaak structuur, wat het bereiken van doelen kan bemoeilijken.

Stroomlijn je werknemers’ ontwikkeling

Definieer je prestatiecycli, bepaal doelen, geef effectief feedback en evalueer iemands prestaties eerlijk. Structureer groei en help je medewerkers met krachtig prestatiemanagement. 

Probeer slimme performance management

Bij een democratische leiderschapsstijl zijn de teamleden sterk betrokken bij het besluitvormingsproces. Een democratische leider wilt altijd een consensus bereiken en houdt rekening met de mening van elk teamlid.

Uiteindelijk heeft de leider het laatste woord, maar de inbreng van het team wordt altijd in overweging genomen. Democratisch leiderschap is een van de meest voorkomende en effectieve leiderschapsstijlen in bedrijven, omdat het de betrokkenheid van alle medewerkers aanmoedigt.

Voordelen

• Een democratische leiderschapsstijl bevordert de betrokkenheid van werknemers. Dit type leiderschap werkt ook zeer motiverend voor je medewerkers.

• Democratische leiders houden rekening met verschillende standpunten in het team voordat ze een beslissing nemen.

Nadelen

• Democratisch leiderschap impliceert een intensief en tijdrovend besluitvormingsproces.

• Niet elke mening heeft dezelfde waarde of is even relevant. Zo kan meer waarde worden gehecht aan de mening van een expert.

Het doel van een coachende leiderschapsstijl is om het talent van elke werknemer te maximaliseren. Dit doet men door zich te richten op de persoonlijke ontwikkeling van de individuele medewerkers. De coachende leider gelooft dat elke persoon talenten heeft en deze kan gebruiken om de visie en doelen van het bedrijf te dienen. 

Coachend leiderschap lijkt in zekere mate op democratisch leiderschap. Bij coachend leiderschap wordt de nadruk nog meer gelegd op ontwikkeling en groei. Teamcoaching speelt dan ook een sleutelrol in het versterken van de teamdynamiek en het maximaliseren van het gezamenlijke potentieel. Een vergelijkbare benadering is holacracy. Dit model richt zich op het decentraliseren van de besluitvorming en het verhogen van autonomie binnen teams. Doorgaans zullen leiders met een coachende stijl teams samenstellen met individuen die over verschillende, complementaire vaardigheden beschikken.

Voordelen

• Leiders met een coachende stijl hanteren een positieve aanpak waarbij medewerkers nieuwe vaardigheden ontwikkelen.

• Coachend leiderschap creëert een grotere betrokkenheid bij je werknemers.

Nadelen

• Coachend leiderschap is een van de meest tijdrovende leiderschapsstijlen. Een coachende leider moet behoorlijk wat tijd investeren om zijn teamleden optimaal te begeleiden.

• Coachend leiderschap is niet geschikt voor een bedrijfsomgeving die snel evolueert. 

De transactionele leiderschapsstijl heeft als uitgangspunt dat werk niets meer is dan een transactie. Dit betekent dat alle werknemers gemotiveerd worden door slechts één gestructureerd beloningssysteem. Een goed voorbeeld hiervan is een baan waarbij de werknemer een commissie krijgt en dus (gedeeltelijk) wordt betaald op basis van zijn of haar prestaties of resultaten.

Transactionele leiders houden zich meestal minder bezig met het managen van de emotionele behoeften van werknemers. Daarentegen richt functioneel leidinggeven zich op het beheer van specifieke bedrijfsfuncties en afdelingen, waarbij een balans tussen resultaatgerichtheid en aandacht voor de individuele behoeften van medewerkers centraal staat. Deze leiders zijn doelgericht en kijken in de eerste plaats naar de resultaten. Deze resultaatgerichte managementmethode werkt het beste voor medewerkers die geen grote behoefte hebben aan externe motivatie.

Voordelen

• Bij transactioneel leiderschap zijn er zeer duidelijke teamrollen en doelstellingen.

• Erkenning en beloning kunnen leiden tot een hogere betrokkenheid van werknemers.

Nadelen

• Doordat de transactionele leider geen emotionele band opbouwt met de individuele medewerkers kan er een lage werktevredenheid heersen.

• Een transactionele leiderschapsstijl kan zowel managers als werknemers onder druk zetten wanneer de resultaten tegenvallen.

Welke leiderschapsstijl gehanteerd wordt in een bedrijf, hangt vaak af van de persoonlijkheid van de managers. Persoonlijkheid is moeilijk te veranderen. Het doel is echter niet om een leiderschapsstijl op te leggen. Het idee is om de vaardigheden van je managers te begrijpen en te weten in welke situaties een bepaalde leiderschapsstijl doeltreffend is, wat de essentie vormt van situationeel leiderschap. Op die manier kun je al je mensen op de best mogelijke manier inzetten. Door een goed inzicht te hebben in de vaardigheden en kwaliteiten van je managers kun je evenwichtige teams samenstellen en je bedrijf optimaal laten functioneren.

Binnen een lijnorganisatie is het belangrijk om leiderschap en structuur met elkaar te verbinden voor een effectieve bedrijfsvoering. Je kunt je managers ook coachen om hun leidinggevende vaardigheden (verder) te ontwikkelen en hen aanmoedigen om open te staan voor andere ideeën, zoals bij de participatieve leiderschapsstijl. Het is essentieel om niet alleen de positieve leiderschapskwaliteiten te bevorderen, maar ook om je bewust te zijn van de te vermijden kenmerken van slechte leidinggevenden, zoals micromanagement en een gebrek aan communicatie.

Het is een goed idee om eerst te beginnen met je bedrijfsdoelen. Wat wil je met je bedrijf bereiken? En welke strategieën ga je inzetten om je doelen te bereiken? Op basis van je strategie en doelen zal het gemakkelijker zijn om samen met je HR-afdeling de juiste talenten te werven.

Vervolgens is het ook nuttig om regelmatig assessments te houden om de kwaliteiten en vaardigheden van je medewerkers te evalueren. Deze informatie is namelijk niet altijd duidelijk vast te stellen tijdens de werving, en zeker niet als je een jong bedrijf bent. Naarmate je als bedrijf groeit, krijg je een beter beeld van je personeelsbestand. Inzicht in de samenstelling van je personeel maakt het ook gemakkelijker om te bepalen welk type manager je nodig hebt om je medewerkers productief aan het werk te zetten.

Coaching en training van je managers is ook belangrijk om verschillende leiderschapsstijlen (verder) te ontwikkelen. Kennis van de verschillende types van leiderschap helpt om doelgericht karaktereigenschappen en vaardigheden te ontwikkelen die cruciaal zijn voor de goede werking van je bedrijf.

In het huidige werkklimaat is het leidinggeven op afstand een steeds belangrijker aspect geworden. Managers moeten meer dan ooit leren hoe ze hun teams effectief kunnen leiden en ondersteunen, ongeacht de fysieke afstand.

Elke leider heeft verschillende eigenschappen, doelen, visies en methoden die hem of haar uniek maken. Er zijn tientallen verschillende leiderschapsstijlen, maar we onderscheiden vooral 6 belangrijke stijlen. Dat zijn de transactionele, coachende, democratische, flexibele, autoritaire en inspirerende leiderschapsstijlen.

Traditioneel worden er drie leiderschapsstijlen onderscheiden: de gezaghebbende of autoritaire leiderschapsstijl (top-down), de democratische leiderschapsstijl (egalitair) en de flexibele leiderschapsstijl (bottom-up). Echter, elke succesvolle leider ontwikkelt een eigen stijl op basis van onder meer de eigen persoonlijkheid, doelen, visie en de heersende bedrijfscultuur.