Wat doet een ondernemingsraad (OR) en wat is het?

Een ondernemingsraad (OR) vertegenwoordigt de belangen van het personeel binnen een bedrijf. Dit wordt gedaan aan de hand van raadsleden. De raadsleden zijn werknemers van het bedrijf die tijdens verkiezingen worden aangesteld. Het Nederlandse arbeidsrecht vereist de oprichting van een ondernemingsraad voor bedrijven die minstens 50 werknemers in dienst hebben.

Het aantal leden van de OR hangt af van het aantal medewerkers binnen het bedrijf. Hier vind je een duidelijk overzicht:

In bedrijven met meer dan 2000 werknemers worden twee extra leden gekozen voor elke bijkomende 1000 werknemers, met een maximum van 25 leden.

Het doel van de ondernemingsraad is het behartigen van de belangen van de werknemers binnen een bedrijf. De OR fungeert als vertegenwoordiging van de werknemers en vormt een cruciale schakel tussen de bedrijfsleiding en het personeel. Ondernemingsraden zetten tevens aan tot een verhoogde investering in menselijk kapitaal en ze geven werknemers meer zeggenschap over managementbeslissingen en het bedrijfsbeleid.

Werk vandaag nog aan de veerkracht binnen je bedrijf

Het begint allemaal met HR! Als je een bedrijf wilt dat is ontworpen om met crises om te gaan en daar sterker uit te komen, kunnen wij helpen. Maak tijd voor strategische HR dankzij naadloze kernprocessen. Kom vandaag nog meer te weten over Personio.

Boek vandaag nog een demo

Veel mensen hebben onterecht het idee dat een ondernemingsraad er alleen is om de belangen van het personeel te verdedigen, soms ten koste van de belangen van het bedrijf.

Een ondernemingsraad doet echter veel meer dan het bieden van steun en bescherming aan de personeelsleden. De OR biedt werknemers ook de gelegenheid om het beleid van hun bedrijf mee te bepalen. Managers kunnen door de aanwezigheid van de OR ook meer voeling houden met hun personeel. Hierdoor kunnen de productiviteit en het welzijn van de medewerkers aanzienlijk verhoogd worden.

Een ondernemingsraad werkt in het belang van de werknemers van het bedrijf. Hier komen de volgende taken bij kijken:

1. Bescherming bieden: de ondernemingsraad beschermt de personeelsleden tegen ongerechtvaardigde praktijken en behandelingen.

2. Productiviteit verhogen: de ondernemingsraad bepaalt samen met het management het beleid om het welzijn en de productiviteit van het personeel te stimuleren. Ondernemingsraden kunnen ook de persoonlijke ontwikkeling van het personeel bevorderen door onder meer te onderhandelen over betere opleidingen en bijscholingen.

3. Betrokkenheid en samenwerking verbeteren: de ondernemingsraad fungeert als een essentieel contactpunt waar alle belanghebbenden binnen de onderneming samenwerken aan het personeelsbeleid, de bedrijfswaarden en het welzijn op het werk.

4. Steun en advies geven: de leden van de ondernemingsraad kunnen juridisch advies en steun geven aan medewerkers. Ze krijgen de tijd en de middelen om op onafhankelijke wijze op te komen voor het personeel.

5. Sociale en culturele taken beheren: de OR is verantwoordelijk voor het creëren, verbeteren en opvolgen van diverse activiteiten voor de werknemers, zowel intern als extern. Ook is de OR belast met het beheer van de voorzieningen op het gebied van maatschappelijke dienstverlening, pensioenen en zorgverzekeringen. 

Leestip: Onderzoek de rol van communicatie en conflictbeheersingstechnieken bij het verminderen van arbeidsconflicten.

De OR beschikt over 4 belangrijke rechten, op basis waarvan de leden invloed kunnen uitoefenen in een bedrijf. Elk van deze rechten gaat gepaard met specifieke regels en plichten. De rechten waarover de OR beschikt, zijn uitsluitend bedoeld om de werknemers in de werkomgeving te beschermen.

Het adviesrecht omvat alle beslissingen die een ingrijpende invloed hebben op financieel of organisatorisch vlak binnen het bedrijf. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de benoeming of het ontslag van een bestuurslid. Dit soort zaken moet steeds met de OR besproken worden. Besluiten moeten ongeacht de beslissing van het bestuur altijd verantwoord worden aan de OR.

Het instemmingsrecht omvat alle veranderingen die te maken hebben met arbeidsaangelegenheden. Ook deze zaken moeten steeds vooraf besproken worden met de OR. Elk verzoek moet schriftelijk aangevraagd worden en kan enkel met instemming van de OR behandeld worden.

De OR heeft het recht om adviezen of voorstellen te delen met de directie over thema’s die de raad zelf belangrijk vindt. De directieleden van het bedrijf zijn echter niet verplicht om op deze voorstellen in te gaan.

De OR moet door de werkgever tijdig geïnformeerd worden over belangrijke beleidskeuzes, financiële resultaten en/of vooruitzichten. Twee keer per jaar moet de werkgever overleg plegen met de ondernemingsraad. De werkgever kan geen informatie achterhouden wanneer de OR hierom vraagt. Bovendien moeten alle afspraken die gemaakt worden, schriftelijk worden vastgelegd.

De oprichting van een nieuwe OR gaat niet zonder uitdagingen. Nieuwe leden hebben vaak een gebrek aan ervaring. Het is ook mogelijk dat zowel de bedrijfsleiding als de toekomstige OR-leden onvoldoende kennis hebben over het wettelijk kader. Het is daarom essentieel voor werkgevers om bij de voorbereiding rekening te houden met de volgende aspecten:

• Communiceer open met je werknemers over je plannen.

• Organiseer opleidingen en richt een voorbereidingscommissie op met je personeelsleden.

• Zoek naar geschikte kandidaten voor de ondernemingsraad.

Als alles in orde is, moet je ook de verkiezingen van de OR-leden organiseren. Je moet er als werkgever voor zorgen dat er voldoende kandidaten zijn waarop je werknemers kunnen stemmen. Samen met de leden kan je aan de slag gaan om vergaderingen te plannen, afspraken te maken en voldoende opvolging te geven om ervoor te zorgen dat de organisatie efficiënt werkt.

Organisatieontwikkeling en HR-strategie gaan hand in hand

Je HR-strategie bepaalt hoe de HR-afdeling proactief kan bijdragen aan de toekomst van het bedrijf. Deze gids toont je de belangrijkste stappen om een doelgerichte strategie te ontwikkelen.

Download nu

In de Wet op de ondernemingsraden (WOR) wordt de samenstelling en de oprichting van ondernemingsraden vastgesteld. Bedrijven zijn krachtens de Wet op de ondernemingsraden (niet) verplicht om een ondernemingsraad in te stellen, afhankelijk van het aantal werknemers dat op basis van een arbeidsovereenkomst in deze bedrijven werkt.

De WOR-wet geeft aanwijzingen over hoe de OR verkozen en samengesteld wordt. De wet bepaalt ook hoe het overleg tussen de bestuursleden en de ondernemingsraad moet verlopen. Ten slotte worden in de WOR ook de taken en bevoegdheden van de ondernemingsraad beschreven. De belangrijkste daarvan zijn het adviesrecht en het instemmingsrecht.

Als je bedrijf minder dan 50 werknemers in dienst heeft, vindt de personeelsvertegenwoordiging op vrijwillige basis plaats in een personeelsvereniging. Deze vereniging functioneert volgens verschillende regels.

De oprichting van een ondernemingsraad is wettelijk verplicht voor bedrijven die 50 of meer personeelsleden in dienst hebben met een arbeidscontract.

Een ondernemingsraad pleegt overleg met de bedrijfsleiding over het bedrijfsbeleid en de belangen van het personeel. Daarbij heeft de ondernemingsraad recht op alle informatie die nodig is voor de uitoefening van zijn taken, met inbegrip van informatie over ingrijpende financiële, economische en organisatorische beslissingen.

De taken van de voorzitter van de ondernemingsraad worden uitdrukkelijk in de WOR beschreven. Hij of zij wordt door de leden van de OR verkozen en benoemd en speelt een zeer belangrijke rol binnen de onderneming. De voorzitter van de ondernemingsraad zorgt ervoor dat de raad efficiënt kan functioneren. 

Dit zijn de belangrijkste taken van de voorzitter van de OR:

• Coaching en leiderschap geven

Als manager van de OR moet de voorzitter ervoor zorgen dat er voortdurend vooruitgang wordt geboekt. Dit houdt in dat hij of zij regelmatig met de medewerkers communiceert, doelen stelt en de resultaten nastreeft. Die resultaten zijn vooral het gevolg van een goed functionerend samenwerkingsproces op het hoogste niveau. Van een voorzitter wordt dus verwacht dat hij of zij in staat is om mensen te leiden, te motiveren en te inspireren.

• Onderhandelen met zakelijk bewustzijn

Om doeltreffend te zijn moet een goede OR-voorzitter een goed inzicht hebben in de situatie binnen het bedrijf. Dit vereist een sterke relatie met de directieleden. Het opbouwen van een goede vertrouwensrelatie is een geweldige manier om samen resultaten te bereiken die gunstig zijn voor alle partijen. Het vermogen om te onderhandelen en mensen te overtuigen is erg belangrijk tijdens complexe bedrijfsveranderingen.

De secretaris van de ondernemingsraad heeft een ondersteunende rol die van cruciaal belang is en niet mag worden onderschat. Tegenwoordig omvat de rol van de secretaris veel meer dan alleen het bijhouden van verslagen en notulen. Samen met de voorzitter speelt de secretaris een essentiële rol bij het ondersteunen en adviseren van de andere raadsleden.

De belangrijkste taken van de OR-secretaris omvatten het plannen en managen van vergaderingen, het adviseren van raadsleden, het optreden als centrale aanspreekpunt en het opvolgen van taken binnen de OR.