Wat is mentoring? Technieken en modellen

De term mentoring refereert naar een samenwerking tussen twee mensen, de mentor en de mentee, waarbij de groei en loopbaanontwikkeling van de mentee centraal staan. Het gaat er hierbij om dat een werknemer met meer ervaring, vaak iemand met een seniorfunctie, iemand met een juniorfunctie begeleidt. Leeftijd is hierbij niet relevant, de expertise en ervaring zijn daarentegen wel belangrijk. Mentoren dienen als klankbord en bieden de mentee begeleiding op het gebied van organisatiedoelen, bedrijfscultuur, carrièreontwikkeling en zaken als de balans tussen werk en privé.

De manier waarop de relatie is ingericht is afhankelijk van de organisatiecultuur. Het mentorschap kan een meer informele vorm aannemen of de nadruk kan juist liggen op formaliteit en vastgestelde meetbare eisen.

Al worden de twee termen mentoring en coaching regelmatig door elkaar gebruikt, ze betekenen beide iets anders. Mentoring is gebaseerd op het geven van advies en richting door specifieke personen met kennis en ervaring in het vakgebied. Een coach daarentegen hoeft niet per se over specifieke vakbekwaamheid te beschikken. Het verschil tussen coaching en mentoring zit dus in de ervaring en kennis waarover de coach of mentor beschikt. Een coach heeft wel de tools om iemand te begeleiden, net zoals een mentor, maar mist mogelijk de expertise van het vak.

Mentoring biedt vele voordelen. Zo vergroot het de betrokkenheid van werknemers, stimuleert het de ontwikkeling van leiderschap en zorgt het voor kennisoverdracht en -behoud. Ook draagt het bij aan het aantrekken van nieuw talent en vergroot het de werknemersretentie.

Voor je werknemers biedt een mentoringprogramma ook veel voordelen. Mentees krijgen waardevolle ondersteuning bij de ontwikkeling van hun carrièredoelen en ontvangen tegelijkertijd waardevolle kennis over de organisatie. De mentor wordt in staat gesteld om een belangrijke bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van collega’s, wat een nieuwe impuls geeft aan de werkmotivatie. Hieronder hebben we de voordelen voor je op een rij gezet.

De mentor:

• haalt meer voldoening uit het werk;

• voelt zich meer betrokken bij de organisatie;

• draagt bij aan de ontwikkeling van sleutelcompetenties bij collega’s;

• stimuleert nieuwe ideeën en perspectieven op leiderschapsrollen;

• draagt belangrijke kennis over aan andere werknemers.

De mentee:

• ontvangt begeleiding en ondersteuning;

• ontwikkelt meer vertrouwen;

• verzamelt meer kennis over de organisatie;

• vergroot het netwerk van collega’s organisatiebreed;

• voelt zich meer betrokken bij de organisatie;

• heeft een klankbord voor ideeën en uitdagingen.

Voor de organisatie draagt het bij aan:

• een grotere betrokkenheid van de werknemers;

• het aantrekken en ontwikkelen van nieuw talent;

• een verhoogde werknemersretentie;

• groei en ontwikkeling van leiderschap;

• het uitdragen van een bedrijfscultuur waarin welzijn en ontwikkeling centraal staan;

• effectievere kennisoverdracht en -behoud;

• een inclusieve werkomgeving gericht op samenwerking.

Er zijn veel verschillende manieren waarop een mentor zijn of haar rol kan invullen. Afhankelijk van de behoefte van de mentee en de doelen van het programma kun je kiezen welke techniek wordt toegepast.

Als we het hebben over mentoring, denken we vaak als eerste aan begeleiding. De ervaren mentor neemt de mentee onder zijn of haar hoedeen draagt alle kennis over van het vak.

Centraal bij deze vorm van mentoring staat het bevragen van specifieke situaties. De mentee draagt een specifieke situatie aan en wordt uitgedaagd om te reflecteren op eigen keuzes en gedrag. Samen gaan de mentor en mentee op zoek naar antwoorden op de volgende vragen. Wat ging er goed en minder goed? Hoe kwam dit precies? En wat kan er een volgende keer anders worden gedaan om betere resultaten te bereiken? De mentor draagt op deze manier bij aan de ontwikkeling van de communicatievaardigheden van de mentee, doordat het ontvangen en geven van feedback wordt gestimuleerd.

Afhankelijk van de vraag en de doelstelling fungeert de mentor als specifiek voorbeeld. Ervaringen uit de praktijk worden besproken om iets te verduidelijken. Het gaat hier zowel om zaken die goed gaan als om zaken die minder goed lopen.

Het stellen van open vragen is een vorm van mentoring dat dicht in de buurt komt van coaching. De mentor vraagt de mentee wat hij of zij specifiek deed in een situatie en wat de reden daarvoor was. Open vragen staan centraal om de bewustwording over het eigen handelen te stimuleren. Op deze manier wordt het voor de mentee makkelijker om weloverwogen keuzes te maken en het gedrag aan te passen waar nodig.

In het geval van omgekeerd mentorschap worden de rollen als het ware omgedraaid. Junior werknemers begeleiden senior werknemers als mentor bij specifieke vraagstukken. Denk aan het overbruggen vaneen generatiekloof tussen afdelingen en teams, of aan het stimuleren van het gebruik van nieuwe technologie. Deze vorm van mentoring wordt ook vaak gebruikt om ondervertegenwoordigd talent ervaring te laten opdoen rondom leiderschap.

Om een succesvol programma neer te zetten raden we je aan om aandacht te besteden aan de volgende punten.

Ontwikkel en definieer heldere en meetbare doelen voor het programma. Zorg ervoor dat duidelijk is hoe het programma past binnen de HRM-strategie en hoe deze doelen daaraan bijdragen. Op deze manier wordt de scope van het programma duidelijk en is helder hoeveel middelen en tijd nodig zijn om deze te behalen.

Schep duidelijke verwachtingen en investeer in goed opgeleide mentoren en mentees. Dit zorgt namelijk voor transparantie bij de deelnemers en zo snappen zij wat hun rol precies inhoudt.

Creëer richtlijnen voor regelmatige communicatie en feedbackmomenten tussen mentor en mentee. Zo investeer je in een gelijkwaardige collegiale relatie, gebaseerd op openheid.

Implementeer een systeem waarmee je de voortgang kan monitoren en de resultaten kunt evalueren. Op deze manier wordt duidelijk hoe het programma functioneert en in welke mate het bijdraagt aan de vooraf gestelde doelen. Op basis van de evaluatie kun je aanpassingen doen om de effectiviteit van het programma te vergroten.

Een mentor vervult een belangrijke rol in de ontwikkeling van werknemers. Denk hierbij aan het geven van advies, het aanmoedigen en het geven van steun als dat nodig is. Tegelijkertijd wordt waardevolle kennis en expertise overgedragen en spelen mentors een cruciale rol in het vergroten van het gevoel van betrokkenheid.

Specifieke bevoegdheden heeft een mentor niet. Een mentor heeft een meer adviserende rol en is verantwoordelijk voor de begeleiding van een mentee. Hoe deze begeleiding vormgegeven wordt is afhankelijk van de doelen van het programma en de behoeften van de mentor en de mentee.