Wat is een cao? Definitie, voordelen en onderhandelingsproces

Een cao is de afkorting voor een collectieve arbeidsovereenkomst. In zo’n overeenkomst is zwart-op-wit vastgelegd wat de arbeidsvoorwaarden zijn die gelden voor alle medewerkers in een bedrijf of in een specifieke sector. We hebben het dan respectievelijk over een ondernemings-cao of een bedrijfstak-cao. Een cao kan nooit nadelig uitvallen ten opzichte van de wettelijke arbeidsafspraken die gelden.

Een cao is minimaal één, en maximaal vijf jaar geldig. Als je je medewerkers wat extra’s wil bieden bovenop de cao-afspraken, kan je deze voordelen opnemen in de individuele arbeidsovereenkomst. 

Het doel van een cao is om ervoor te zorgen dat werknemers altijd een overeenkomst hebben met een werkgever die in overeenstemming is met de wetgeving. Werkgevers hebben met een cao handvatten om medewerkers vergelijkbare, of zelfs betere, arbeidsvoorwaarden te bieden vergeleken met hun concullega’s.

In een cao zijn de geldende arbeidsvoorwaarden vastgelegd. Hieronder lichten we de belangrijkste elementen toe van een cao.

Per functie(groep) leg je het salaris en de loonschalen vast, met een minimum en maximum.

Hoelang moeten medewerkers tijdens een dienst werken? En hoelang mogen zij pauze houden tijdens zo’n dienst? Je dient hierbij de wettelijke regels in acht te nemen. 

Hoeveel vakantiedagen bied je jouw medewerkers per jaar? Wettelijk is vastgelegd dat je medewerkers jaarlijks recht hebben op minimaal vier maal het aantal gewerkte uren per week. Je kan je medewerkers ook meer vakantiedagen bieden dan wat wettelijk is voorzien.

Hoe ga je als werkgever om met zwangerschaps-, bevallings- en ouderschapsverlof? En hoe ga je om met zorg- en calamiteitenverlof? Ook in het kader van verlof kan je in positieve zin afwijken van de wettelijke verlofregeling.

Welke regels gelden als een van je medewerkers kort of langdurig ziek is of arbeidsongeschikt wordt?

Je kan je medewerkers ook extra arbeidsvoorwaarden bieden, waardoor jij als werkgever aantrekkelijker wordt in de ogen van potentieel talent. Je kan daarbij denken aan het bieden van een aanvullend pensioen, opleidingsmogelijkheden of eventuele toeslagen of bonussen. 

Met de alles-in-één HR-software van Personio veranker je alle bovenstaande elementen eenvoudig in je processen en zorg je voor meer efficiency. 

Wat is nu het voordeel van een cao, vraag je je wellicht af. We zetten de voordelen voor je op een rij. Hierbij kijken we zowel naar de voordelen voor werknemers als de voordelen voor werkgevers, zodat je een goed beeld krijgt van het belang en de meerwaarde ervan voor beide partijen.

• De afspraken in een cao zijn over het algemeen gunstiger dan de wettelijk vastgestelde arbeidsvoorwaarden.

• Werknemers die lid zijn van een werknemersorganisatie, kunnen zelf invloed uitoefenen op de collectieve arbeidsvoorwaarden.

• Je weet als werknemer precies wat je minimaal kan verwachten. Eventuele aanvullende individuele arbeidsvoorwaarden kunnen alleen een positieve aanvulling zijn ten opzichte van de geldende cao. 

• De arbeidsvoorwaarden liggen vast, waardoor je niet voor iedere nieuwe medewerker het wiel opnieuw hoeft uit te vinden.

• Je bent ervan verzekerd dat je arbeidsvoorwaarden in overeenstemming zijn met de wet.

• De transparantie en helderheid van een cao zorgen ervoor dat je medewerkers precies weten waar ze aan toe zijn, wat jou als werkgever aantrekkelijk maakt.

Diepe inzichten voor strategische HR-beslissingen

In Personio kan je gemakkelijk en overzichtelijk belangrijke personeelscijfers zien en analyseren, zoals het ziekteverzuim of personeelsverloop en zo de basis leggen voor goed gefundeerde beslissingen.

Naar de analysefunctie

Om tot een breed gedragen cao te komen, gaan vakbonden en werkgeversorganisaties met elkaar in overleg. Zij behartigen daarbij de belangen voor de partij die zij vertegenwoordigen, respectievelijk de werknemers en de werkgevers. Zo komen zij tot een compromis dat voor iedereen aanvaardbaar is. 

1. Inventarisatie - Je brengt de huidige situatie van het bedrijf of de branche in kaart. Hoe is het personeelsbestand opgebouwd? Hoeveel wordt er verdiend? Wat is de gemiddelde omzet per bedrijf? Is er al een cao of gaat het om een nieuwe cao? Op basis daarvan kom je tot een voorstel.

2. Voorstellen bespreken - Je bespreekt het voorstel met de vakbonden. Het is ook mogelijk dat de vakbonden zelf met een voorstel komen. In dat geval zet je beide voorstellen tegen elkaar af. Samen ga je op zoek naar de best mogelijke uitkomst.

3. Principeakkoord - Zijn de partijen tot overeenstemming gekomen, dan is er sprake van een principeakkoord. Dit akkoord wordt vervolgens aan de vakbondsleden voorgelegd ter goedkeuring.

4. Onderhandelingsresultaat - Als het niet lukt om tot een akkoord te komen, leggen de vakbonden het zogenaamde onderhandelingsresultaat aan hun leden voor. Op basis daarvan kan de vakbond dan met een nieuw tegenvoorstel komen.

5. Staking - In sommige gevallen lopen de cao-onderhandelingen vast en besluiten de vakbonden hun leden op te roepen om te gaan staken. Door middel van deze actie proberen zij druk uit te oefenen om hun eisen definitief te realiseren.

6. Akkoord - Stemt een meerderheid van de vakbondsleden vóór het principeakkoord, dan wordt de cao definitief.

7. Algemeen verbindend verklaring (AVV) - Je kan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vragen de cao algemeen verbindend te verklaren voor de hele bedrijfstak. Is de cao algemeen verbindend verklaard, dan dienen ook partijen die niet bij de onderhandelingen betrokken waren zich in de toekomst aan deze cao te houden.

• Zorg dat alle arbeidsvoorwaarden aan de wettelijke eisen voldoen.

• Realiseer een goede balans tussen de bedrijfsbelangen en de werknemersbelangen.

• Luister naar elkaar en blijf met elkaar in gesprek.

Neem sneller de juiste beslissing met Personio

Verlies geen tijd meer met herinneringen en het zoeken naar afspraken. In Personio beheer en regel je functies en sollicitanten met één tool.

Optimaliseer jouw werving met Personio

In Nederland is vastgelegd dat een collectieve arbeidsovereenkomst altijd minstens aan de wettelijke eisen moet voldoen. Een werkgever mag zijn medewerkers bijvoorbeeld nooit minder betalen dan het minimumloon. In de praktijk zijn de voorwaarden in een cao dan ook vaak gunstiger voor werknemers. Is er voor jouw bedrijf of bedrijfstak een cao vastgesteld, dan ben je als bedrijf verplicht je daaraan te houden.

Als een werkgever zich niet houdt aan de voorwaarden van de cao, kan een werknemer zijn werkgever via de rechter te dwingen om de gemaakte afspraken na te komen.

Een bedrijfstak-cao is van toepassing op alle medewerkers in een bedrijfstak of branche, terwijl een ondernemings-cao van toepassing is op de werknemers van één bedrijf.

Als werkgever kan je een cao niet zomaar eenzijdig wijzigen of beëindigen. Wil je een cao wijzigen of beëindigen, dan heb je daarvoor het akkoord nodig van alle aangesloten cao-partijen.

In een cao zijn de arbeidsafspraken vastgelegd die gelden voor alle medewerkers van een bedrijf of een specifieke branche. In een individuele arbeidsovereenkomst daarentegen worden de afspraken vastgelegd die specifiek gelden voor een individuele medewerker van een bedrijf.