Het ADDIE-model: fases, tips en implementatie

Het ADDIE-model is een zogenaamde watervalmethode: vanuit de ene fase stroom je als in een soort waterval door naar de volgende fase. Je kunt het model gebruiken voor de ontwikkeling van zowel individuele als traditionele lessen en trainingen. ADDIE is een samenstelling van de eerste letters van iedere fase. In totaal zijn er dus vijf verschillende fases te benoemen.

1. Analysis - Wat is het probleem? 

2. Design - De oplossing ontwerpen.

3. Development - De oplossing ontwikkelen.

4. Implementation - De oplossing invoeren in de praktijk.

5. Evaluation - De geïmplementeerde oplossing evalueren.

Het ADDIE-model wordt ook wel de interventiecyclus genoemd. 

Het ADDIE-model wordt al sinds de jaren 70 van de vorige eeuw gebruikt en dat is niet zonder reden. We zetten de voordelen van het model voor je op een rijtje.

• Een van de meest gebruikte en beproefde leermodellen;

• Eenvoudig en makkelijk te gebruiken;

• Leidt tot duidelijke en effectieve trainingsprogramma’s;

• Vormt de basis voor andere leermodellen;

• Tijd en kosten zijn makkelijk te meten.

Ondanks de voordelen, zijn er ook wel een aantal kanttekeningen te plaatsen bij het ADDIE-model.

• Het is een star, lineair proces;

• Tijdrovend en daardoor kostbaar;

• Inflexibel om zich aan te passen aan onvoorziene veranderingen.

Stap voor stap de bedrijfscultuur versterken

Hoe consolideer je met eenvoudige middelen een sterke bedrijfscultuur? De experts in deze gids laten het je zien.

Gids nu downloaden

In deze eerste fase breng je in kaart wat je doel is: wat wil je dat de oplossing - het leertraject of de opleiding - jouw bedrijf oplevert? En waarom? Daarbij is het essentieel om te weten wat de visie van de organisatie op leren is, en wat de ontwikkeldoelen zijn. Wellicht zijn er bovendien externe eisen waaraan je moet voldoen. Denk daarbij aan eisen van de arbeidsinspectie of accreditatie, omdat je aan bepaalde kwaliteitseisen wil voldoen. Daarnaast is het natuurlijk belangrijk om te weten wie je doelgroep precies is, en over welke voorkennis deze doelgroep beschikt. Bepaal nu ook hoeveel van je collega’s deze opleiding of training gaan volgen. Je brengt bovendien in kaart wat je kaders zijn. Hoeveel financiële ruimte en tijd heb je? Over welke technische hulpmiddelen kun je beschikken? Hoeveel capaciteit heb je tot je beschikking en zijn er mogelijk nog beren op de weg? En: wanneer is dit project een succes? Wat zijn de criteria voor succes en hoe worden die gemeten? Heb je dit allemaal helder, dan ga je door naar de volgende stap. 

In de designfase maak je de opleiding of het leertraject concreter. Wat worden de leerdoelen? Wat ga je behandelen? Moet je alle studiemateriaal nieuw ontwikkelen of is er al studiemateriaal voorhanden? Moet dat materiaal nog worden aangevuld? Waar haal je die input vandaan? Is die kennis in huis of moet je die extern halen? Maar je denkt ook na over het hoe. Hoe bied je de lessen aan? Welk didactisch model gebruik je? Werk je individueel of in een groep? Online of live? En welke praktijkopdrachten maken inzichtelijk of je medewerkers de materie beheersen? Hoe ga je toetsen? Wat is de planning? Door op al deze vragen antwoord te geven, kom je tot een ontwerp van je opleiding: dat is het doel van deze fase.

In de developmentfase krijgt je opleiding of leertraject echt handen en voeten. Je ontwikkelt de inhoud, het studiemateriaal, de opdrachten en de werkvormen. Die test je vervolgens ook, zodat je eventuele aandachtspunten nog kunt bijschaven voordat de lessen echt worden geïmplementeerd.

Nadat je de trainers hebt geïnstrueerd, bied je je medewerkers de lessen in de praktijk aan. Ook in deze fase evalueer je hoe alles verloopt en stuur je waar nodig dingen bij.

De evaluatie vindt plaats in alle fases van het ADDIE-model. Uiteraard evalueer je aan het eind van de rit of alles is verlopen zoals bedacht. Je toetst dan ook of je leertraject of opleiding een succes is geweest aan de hand van de criteria die je in de analysefase hebt vastgelegd. Het spreekt voor zich dat ook de feedback van de docenten en de medewerkers die de training volgden aan bod komt.

Door echter tijdens elke fase van het realisatieproces evaluaties uit te voeren, kan je waar nodig al tussentijds bijsturen. Zo voorkom je fouten en vergroot je de slagingskans.

Het vergt enige planning om met het ADDIE-model aan de slag te gaan. Je maakt het jezelf makkelijker door een projectteam samen te stellen en voor elke fase werkbladen te maken. Ook templates en standaard feedbackformulieren zijn een waardevolle aanvulling. Daarnaast zijn er nog diverse tools die je kunnen helpen met de implementatie van het model. We bespreken ze hieronder.

Er zijn verschillende LMS’s op de markt. Met deze tools maak je makkelijk content voor je trainingen. Je kunt een LMS bovendien gebruiken om online, live of blended lessen aan te bieden. Met deze software beheer je eenvoudig al je cursussen, trainingen en lessen. Administratie, documentatie, tracking, rapportages en evaluaties: alles is op één plek terug te vinden. Zo kun je de gegevens eenvoudig koppelen, evalueren en analyseren om je trainingen verder te verbeteren.

Een PMT helpt je om je projecten te plannen en grip te houden op de voortgang, kosten, uren en resultaten. Zo kun je tijdig aan de bel trekken als dat nodig is, en houd je de situatie beheersbaar.

Je cursus of training is alleen effectief als medewerkers die ook daadwerkelijk afmaken. De training management software van Personio kan je daarbij helpen. Met deze gebruiksvriendelijke tool volg je de aanwezigheid, de voortgang en de naleving van trainingen. Zo zorg je ervoor dat medewerkers de benodigde ontwikkelingsmogelijkheden krijgen en kunnen groeien in hun rol.

Het ADDIE-model is een zogenaamd ‘instructional design’, dat wordt gebruikt voor de ontwikkeling van software en voor opleidingen en leertrajecten.

Het ADDIE-model wordt gebruikt door de ontwikkelaars van trainingen, opleidingen en software.

In de tweede fase, de designfase, ontwikkel je echt de inhoud en vorm van de lessen. Vaak wordt deze fase dan ook als het belangrijkste onderdeel van het ADDIE-model gezien.

Er zijn twee lezingen over wie het ADDIE-model heeft ontwikkeld. Sommigen zeggen dat de oorsprong ligt bij de Florida State University, die het model ontwierp voor het leger. Anderen zeggen dat Albert Bandura (1925), een Amerikaans-Canadees psycholoog, de grondlegger is van het ADDIE-model.